(Materiały nadesłane przez Pana Adama Cyre z Oświęcimia)
Uczestnicy bitwy pod Krzywopłotami i więźniowie KL Auschwitz…
Sto lat temu na Ziemi Olkuskiej stoczona została bitwa pod Krzywopłotami, Załężem i Bydlinem, rozegrana na tutejszych polach między 17 a 19 listopada 1914 r. Walczyli w niej z wojskami rosyjskimi u boku Austriaków również żołnierze 1. Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. Czterdziestu sześciu z nich zginęło. We wspólnej mogile na cmentarzu w Bydlinie pochowano czterdziestu czterech poległych Legionistów.
Jednym z uczestników tych walk był Stanisław Bytnar, który urodził się 31 marca 1897 r. w Ostrowie koło Przeworska. Przed pierwszą wojną światową rozpoczął naukę w Studium Nauczycielskim w Rzeszowie. Po jej wybuchu wstąpił do Strzelca w Krakowie. W listopadzie 1914 r. został ciężko ranny w walkach pod Krzywopłotami.
Mało znanym jest fakt, że podczas drugiej wojny światowej w KL Auschwitz byli więzieni i ginęli żołnierze Legionów, którzy walczyli pod dowództwem Józefa Piłsudskiego na frontach pierwszej wojny światowej. Samych tylko oficerów więziono w tym obozie około trzydziestu, z czego większość z nich pobytu w KL Auschwitz nie przeżyła. Podoficerów i żołnierzy z rodowodem legionowym za drutami tego obozu przebywało znacznie więcej. Podczas drugiej wojny światowej najczęściej byli żołnierzami Związku Walki Zbrojnej, który później przekształcono w Armię Krajową.
Stanisław Bytnar, który także był więźniem oświęcimskiego obozu, w okresie międzywojennym ukończył Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej. Pracował głownie z dziećmi upośledzonymi. Ponadto zajmował się pracą akcję oświatową wśród więźniów z aresztu przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie.
W czasie drugiej wojny światowej prowadził tajne nauczanie dzieci upośledzonych, jak również dzieci ze szkół normalnych. Aresztowany przez gestapo wraz z synem 23 marca 1943 r. w swoim mieszkaniu w Warszawie, został osadzony na Pawiaku, skąd 13 maja tegoż roku został wywieziony do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer obozowy 121389.
Stanisław Bytnar zginął w czasie ewakuacji obozu w styczniu 1945 r. i został pochowany w bezimiennej mogile na trasie „Marszu Śmierci” do Wodzisławia Śląskiego.
Jego synem był Jan Bytnar ps. Rudy”, który urodził się 6 maja 1921 r. w Kolbuszowej. W czerwcu 1939 r. zdał maturę w Państwowym Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Od marca 1941 r. działał w Szarych Szeregach. Zasłynął z działalności w Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” m.in. narysował dużą kotwicę Polski Walczącej na cokole pomnika Lotnika na Placu Unii Lubelskiej w Warszawie. Aresztowany został przez gestapo 23 marca 1943 r. w swoim mieszkaniu w Warszawie i odbity w kilka dni później, 26 marca, podczas głośnej akcji pod Arsenałem. Zmarł 30 marca 1943 r. na skutek obrażeń odniesionych w czasie bestialskiego śledztwa. Jest jednym z bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie rzucone na szaniec”.
Drugim żołnierzem Legionów, a później więźniem KL Auschwitz, który walczył pod Krzywopłotami był Jan Ruff, polski Żyd, urodzony w Warszawie 29 czerwca 1895 r. Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił do Legionów, gdzie ukończył kurs podoficerski. Brał udział w bitwach pod Krzywopłotami, Łowczówkiem i Konarami, odnosząc w ostatniej z nich ciężką ranę w brzuch. W latach 1919-1920 był uczestnikiem wojny z Ukraińcami i bolszewikami. Należał do Związku Polaków Wyznania Mojżeszowego.
Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1927 r. uzyskał wpis na listę adwokatów w Warszawie, gdzie podczas okupacji hitlerowskiej aresztowano go i wywieziono do KL Auschwitz 6 kwietnia 1941 r. Oznaczony był numerem 13532, w obozie zginął 5 listopada 1941 r. Jego żona Maria z d. Butłow więziona była w KL Ravensbrück. Obszerny biogram Jana Ruffa opublikowany został w książce Marka Gałęzowskiego „Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich”, Warszawa 2010.
Adam Cyra
Oświęcim, dnia 16 listopada 2014 r.
